Eduardo Galeano – Savaşlar yalan söyleyerek satılır

Adem’le Havva cennetten kovulduklarında Afrika’ya yerleştiler, Paris’e değil. Bir zaman sonra oğulları dünyayı dolaşmaya çıktığında yazı icat edilmişti; ama Irak’ta, Tekasa’ta değil. Cebir de Irak’ta biliniyordu. 1200 yıl önce Muhammed el Harizmi bulumuştu ve logaritma sözü onunu adından türetilmişti. İsimler, onları isimlendirenlerle pek uyuşmaz genellikle. Örneğin British Museum’daki Partenon yontuları Elgin mermerleri olarak bilinir, oysa Fidias’ın (Yunanlı heykeltıraş MÖ 490-431) yottuğu mermerlerdir. Elgin onları müzeye satan İngilizin ismidir. Avrupa’ya Rönesans’la gelen üç önemli buluş; pusula, barut ve matbaa, aslında Çin’de çoktan beri biliniyordu, Avrupa’nın yeninden bulduğu pek çok şey gibi. Doğu’da Hintliler herkesten önce Dünya’nın yuvarlak olduğunu biliyorlardı, Batı’da ise Mayalar, zamanı doğru biçimde gösteren takvimi yapmışlardı.
---------------------
1493’te Vatikan, Amerika’yı İspanya’ya, Kara Afrika’yı da Portekiz’e bağışlamıştı; barbar halklara Katolik inancını öğretsinler diye. O zamanlar Amerika İspanya’dan 15, Afrika da Portekiz’den 200 kat fazla nüfusa sahipti.
---------------------
Tenoçtitlan, Aztek ülkesinin merkezi, bir su kentiydi. Hernan Cortez kenti taş üstünde taş kalmayıncaya dek yıktı. 200 kanonun dolaşabildiği su kanallarını molozlarla doldurdu. Bu , Amerika kıtasındaki ilk su savaşıydı. Tenoçtitlan bugünkü Meksiko kentidir. Suyun aktığı yerlerde otomobiller dolaşıyor.
----------------------
Özgürlük filozofu John Locke, Kraliyet Afrika şirketi adına köle alıp satardı.
----------------------
1793’te eşitlik, özgürlük ve kardeşlik adına Fransız Devrimi erkeklerin yurttaşlık haklarını ilan etti. Kadınların yurttaşlık hakkını öneren Olympia de Gouges’un kafası giyotinlekesildi. Yarım yüzyıl sonra Paris Komünü’nde bir başka devrimci seçme hakkını kabul etti. Kadınların oy kullanması ise neredeyse oybirliğiyle (899’a karşı 1) reddedildi.
---------------------
Lootie, küçük ganimet, Avrupa’ya gelen ilk Pekin cinsi köpekti. 1860’ta Londra’ya vardığında İngilizler onu bu isimle vaftiz ettiler. Çünkü yıllarca süren afyon savaşlarının sonunda Çin’de başlayan yağmanın bir parçasıydı. Uyuşturucu satıcısı Kraliçe Viktoria, afyonu toplarıyla kabul ettirmişti. Böylece Çin koskoca bir uyuşturucu bağımlısı ülke olup çıkmıştı. Hem de özgürlük adına, yani ticaretin özgürlüğü adına yok edilmişti. 5 yıllık bir savaşın ardından bu ülke, hiç kimseye tek kuruş borcu olmayan tek Latin Amerika ülkesi, dış borçla tanışıyordu. Yıkıntıların tozu yatışmadan daha, ilk borç kredisi Londra’dan ulaştı; çünkü Arjantin’e Uruguay’a ve Brezilya’ya yüklü tazminat ödemesi gerekiyordu. Kıyıma uğramış olan ülke (Paraguay) kendi katillerine bu iş için para ödemeye zorlanmıştı.
--------------------
Haiti de yüklü bir tazminat ödemişti. 1804’te bağımsızlığını kazanan ülke, 150 yıl boyunca Fransa’ya bu günahının kefareti olarak bir servet ödemek zorunda kalmıştı.
-------------------
Birleşik Devletler’de büyük şirketlerin insan hakları vardır. 1886’da yüksek mahkeme bu hakları özel kuruluşlara da tanıdı. Çok zaman geçmedi, şirketlerinin insan haklarını savunmak için Birleşik Devletler dünyanın farklı yerlerinde on ülkeyi işgal etti. Bunun üzerine Antiemperyalist Birlik’in yöneticisi olan Mark Twain, yıldızların yerine kurukafalar olan bir bayrak önerdi. Bir başka yazar, Ambrose Bierce ise şöyle diyordu: “Savaş, Tanrı’nın bize coğrafyayı öğretmek için seçtiği bir yoldur.”
--------------------
Toplama kampları Afrika’da doğmuştu. İngilizler başlatmış, Almanlar geliştirmişti. Herman Göring, babasının 1904’te Namibya’da denediği medeli Almanya’da uygulamıştı. Joseph Mengele’nin öğretmenleri, aşağı ırkların anatomisini Namibya’daki toplama kamplarında öğrenmişlerdi. Tüm kobaylar siyahlardı.
--------------------
Rockefeller Vakfı ırk araştırmalarını ve ırkçı Nazi tıbbını paraca desteklemişti. Coca Cola Alman pazarı için Fanta’yı icat etti. IBM Yahudilerin belirlenmesini ve sınıflandırılmasını sağladı; böylece ilk kez delikli kart sistemi denenmiş oldu.
------------------
Pazarlama çalışmaları. Kamuoyu oluşturma. Savaşlar yalan söyleyerek satılır, otomobil satar gibi. 1964’te ABD Vietnam’ı işgal etti. Çünkü Vietnam, Tonkin Körfezi’nde iki ABD gemisine saldırmıştı. Dışişleri Bakanı Robert McNamara, Tonkin Körfezsi saldırısı diye bir şeyin hiç olmadığını kabul ettiğinde, savaş binlerce Vietnamlının bağırsaklarını deşmişti çoktan. 40 yıl sonra Irak’ta tarih kendini yineledi.
-----------------
Marco Polo’nun bir özgürlük serüveni olan gezi kitabı Cenova’da bir hapishanede yazıldı.
Mançalı Don Kişot, bir başka özgürlük serüveni Sevilla’da bir hapishanede doğdu.
Müziğin en özgür biçim cazı yaratanlar siyah kölelerin torunlarıydı.
En iyi caz gitaristi Django Reinhardt’ın sol elinde sadece iki parmağı parmağı vardı.
Fransız mutfağının büyük ustası Grimod de la Reyniere’in elleri yoktu. Kanca ellerle yazar, pişirir ve yerdi.

(İspanyolcadan çeviren: Engin Demiriz. (La Jornada, Meksika, 3 Ocak 2008)

(Eduardo Galeano – Uruguay’lı gazeteci yazar. Türkçe’ye de çevrilmiş Aşkın ve Savaşın Gündüz ve Geceleri, Latin Amerika’nın Kesik Damarları, Tepetaklak, Ateş Anıları Üçlemesi gibi kitapların yazarıdır.)

(Cumhuriyet Gazetesi'nde yayınlanan yazıdan keyfime göre seçilip derlenmiştir.)